Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) u dzieci i niemowląt – kompleksowy przewodnik

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) to kluczowa procedura ratująca życie w przypadku zatrzymania krążenia. U dzieci i niemowląt wymaga ona jednak innego podejścia niż u dorosłych. Szybka i właściwie przeprowadzona pierwsza pomoc znacząco zwiększa szanse na przeżycie i ogranicza ryzyko poważnych powikłań. W tym artykule omówimy m.in. kiedy należy rozpocząć RKO u dzieci i niemowląt, jak krok po kroku przeprowadzić RKO u dzieci i niemowląt oraz jakie są najczęstsze błędy i jak ich unikać.

Kiedy należy rozpocząć RKO u dziecka lub niemowlęcia?

Resuscytację rozpoczynamy, gdy dziecko:

• Nie oddycha lub oddycha bardzo płytko (tzw. oddechy agonalne),
• Nie reaguje na bodźce (jest nieprzytomne),
• Nie ma oznak krążenia (brak tętna, sinica, zwiotczenie mięśni).

Pamiętaj: U dzieci i niemowląt najczęstszą przyczyną zatrzymania krążenia jest niedotlenienie, np. wskutek zadławienia, utonięcia, nagłej niewydolności oddechowej. Dlatego kluczowe jest szybkie rozpoczęcie oddechów ratunkowych.

RKO u dziecka (1-8 lat) – krok po kroku

1. Oceń bezpieczeństwo

Sprawdź, czy miejsce zdarzenia jest bezpieczne dla Ciebie i poszkodowanego.

2. Sprawdź reakcję dziecka

• Potrząśnij delikatnie ramionami i głośno zawołaj: „Czy mnie słyszysz?”
• Jeśli dziecko nie reaguje, przejdź do oceny oddechu.

3. Oceń oddech (maks. 10 sek.)

• Połóż rękę na czole dziecka i lekko odchyl głowę do tyłu, unosząc brodę.
• Sprawdź, czy klatka piersiowa unosi się i opada.
• Jeśli dziecko nie oddycha (lub ma oddechy agonalne), natychmiast rozpocznij RKO!

4. Wykonaj 5 oddechów ratunkowych

• Zakryj usta i nos dziecka swoimi ustami.
• Wdmuchuj powietrze przez około 1 sekundę, aż klatka piersiowa się uniesie.
• Powtarzaj 5 razy.

5. Wykonaj uciśnięcia klatki piersiowej (15:2)

• Połóż nadgarstek jednej dłoni na środku klatki piersiowej (dolna połowa mostka).
• Uciskaj na głębokość ok. 4-5 cm, z częstotliwością 100-120 uciśnięć na minutę.
• Po każdych 15 uciśnięciach wykonaj 2 oddechy ratunkowe.

6. Kontynuuj RKO do przyjazdu służb ratunkowych

• Jeśli jesteś sam, wykonuj RKO przez 1 minutę, a potem wezwij pogotowie (112).

RKO u niemowlęcia (0-1 rok) – krok po kroku

1. Oceń reakcję niemowlęcia

• Delikatnie potrząśnij nóżką lub klaszcz obok uszu.
• Nie potrząsaj dzieckiem gwałtownie!

2. Oceń oddech (maks. 10 sek.)

• Lekko odchyl głowę, ale bardzo delikatnie, aby nie zablokować dróg oddechowych.
• Sprawdź ruch klatki piersiowej.

3. Wykonaj 5 oddechów ratunkowych

• Zakryj swoimi ustami zarówno usta, jak i nos niemowlęcia.
• Wdmuchuj powietrze delikatnie, aż zobaczysz unoszenie klatki piersiowej.

4. Wykonaj uciśnięcia klatki piersiowej (15:2)

• Użyj dwóch palców (wskazującego i środkowego) do uciskania dolnej połowy mostka.
• Uciskaj na głębokość ok. 3-4 cm, z częstotliwością 100-120/min.
• Po 15 uciśnięciach wykonaj 2 oddechy ratunkowe.

5. Kontynuuj RKO do przyjazdu pogotowia

• Jeśli jesteś sam, wykonuj RKO przez 1 minutę, zanim zadzwonisz po pomoc.

Najczęstsze błędy podczas RKO u dzieci i niemowląt

Podczas wykonywania resuscytacji krążeniowo-oddechowej u dzieci i niemowląt można popełnić kilka istotnych błędów, które mogą zmniejszyć skuteczność działań ratunkowych. Jednym z najczęstszych jest zbyt mocne odchylenie głowy, które zamiast udrożnić drogi oddechowe, może doprowadzić do ich zamknięcia, utrudniając prawidłowe oddychanie. Równie groźne jest zbyt silne lub gwałtowne wykonywanie oddechów ratunkowych – może to spowodować przedostanie się powietrza do żołądka, co zwiększa ryzyko wystąpienia wymiotów i aspiracji treści pokarmowej do dróg oddechowych. Innym częstym błędem jest zbyt płytkie uciskanie klatki piersiowej, które nie pobudza serca do pracy, a tym samym nie przywraca prawidłowego krążenia. Warto również pamiętać, że obawa przed złamaniem żeber nie powinna powstrzymywać przed podjęciem RKO – zdecydowanie lepiej złamać żebro, niż nie podjąć działań i narazić dziecko na utratę życia.

Kiedy można przerwać RKO?

Resuscytację należy kontynuować do momentu, gdy dziecko zacznie samodzielnie oddychać i odzyska przytomność. Można ją również przerwać, gdy na miejscu pojawią się ratownicy medyczni i przejmą dalsze działania. W sytuacji, gdy osoba wykonująca RKO jest fizycznie wyczerpana i nie jest w stanie dłużej prowadzić resuscytacji, również może nastąpić jej przerwanie, choć warto dążyć do jak najdłuższego utrzymania skutecznych uciśnięć i oddechów ratunkowych.

Znajomość zasad resuscytacji u dzieci i niemowląt może uratować życie! Kluczowe jest szybkie rozpoznanie sytuacji, rozpoczęcie oddechów ratunkowych oraz konsekwentne prowadzenie RKO. Pamiętaj, że każda sekunda ma znaczenie – im szybciej podejmiesz działanie, tym większe są szanse na przeżycie dziecka.

Źródła:

1. Resuscytacja krążeniowo–oddechowa dzieci – artykuł na platformie edukacyjnej zpe.gov.pl, który opisuje techniki udrażniania dróg oddechowych oraz wykonywania oddechów ratowniczych u dzieci – zpe.gov.pl
2. RKO u niemowlaka – resuscytacja u dziecka poniżej pierwszego roku życia – strona kursysos.pl przedstawia algorytm postępowania w nagłym zatrzymaniu oddechu u niemowląt, w tym najczęstsze przyczyny oraz schemat RKO – kursysos.pl
3. Dziecko – podstawowe zabiegi resuscytacyjne – portal mp.pl oferuje szczegółowy opis kroków resuscytacji u dzieci, w tym udrażnianie dróg oddechowych, wykonywanie oddechów ratowniczych oraz uciskanie klatki piersiowej.