Pierwsza pomoc przy poparzeniach I, II i III stopnia – kompleksowy poradnik

Poparzenia to jedne z najczęstszych urazów, które mogą wystąpić zarówno w warunkach domowych, jak i w miejscu pracy czy w wyniku wypadków. Szybka i właściwa reakcja może znacząco zmniejszyć ból, ograniczyć uszkodzenia tkanek i zapobiec poważnym powikłaniom. W tym artykule dowiesz się, jak rozpoznać i udzielić pierwszej pomocy przy poparzeniach I, II i III stopnia.

Rodzaje i stopnie poparzeń

Poparzenia klasyfikuje się według głębokości uszkodzenia skóry:

• Poparzenie I stopnia – obejmuje jedynie naskórek, objawia się zaczerwienieniem, pieczeniem oraz lekkim bólem, ale nie powoduje powstawania pęcherzy. Przykładem może być oparzenie słoneczne lub krótkotrwały kontakt z gorącą powierzchnią.
• Poparzenie II stopnia – sięga głębiej, obejmując zarówno naskórek, jak i część skóry właściwej. Objawy to silny ból, zaczerwienienie, obrzęk oraz powstawanie pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym. Może być skutkiem poparzenia wrzątkiem, gorącym tłuszczem lub dłuższego kontaktu z rozgrzanym przedmiotem.
• Poparzenie III stopnia – niszczy wszystkie warstwy skóry, a w ciężkich przypadkach może sięgać także mięśni, ścięgien i kości. Skóra może być zwęglona, biała lub brązowa, a z powodu uszkodzenia receptorów nerwowych poszkodowany często nie odczuwa bólu.

Pierwsza pomoc w przypadku poparzeń

Poparzenia I stopnia

• Jak najszybciej schładzać skórę zimną (ale nie lodowatą) wodą przez 10-20 minut.
• Można zastosować łagodzące preparaty, takie jak żele chłodzące lub kremy z pantenolem.
• Należy unikać smarowania skóry tłuszczem, ponieważ może to pogorszyć stan poparzenia.
• W przypadku bólu można zażyć leki przeciwbólowe, np. paracetamol lub ibuprofen.

Poparzenia II stopnia

• Chłodzić miejsce urazu wodą przez 10-20 minut, uważając, aby nie uszkodzić pęcherzy.
• Nie wolno przebijać pęcherzy, ponieważ stanowią one naturalną barierę chroniącą przed zakażeniem.
• Nałożyć jałowy opatrunek, najlepiej z materiałów nieprzywierających do rany, takich jak specjalne opatrunki hydrożelowe.
• W razie silnego bólu można podać środki przeciwbólowe.
• Jeśli poparzenie obejmuje większą powierzchnię ciała, występują oznaki zakażenia (ropa, gorączka, nasilony obrzęk) lub rana znajduje się w miejscach szczególnie wrażliwych (twarz, dłonie, stopy, okolice intymne), konieczna jest konsultacja lekarska.

Poparzenia III stopnia

• Należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe (112).
• Nie wolno schładzać takiego poparzenia wodą, ponieważ może to doprowadzić do szoku termicznego.
• Nie usuwać przyklejonych do skóry ubrań, ponieważ może to spowodować dodatkowe uszkodzenia.
• Przykryć ranę sterylnym opatrunkiem lub czystą, wilgotną gazą i poczekać na pomoc medyczną.
• W przypadku dużych oparzeń poszkodowanego należy ułożyć w pozycji przeciwwstrząsowej i monitorować jego stan, sprawdzając oddech oraz tętno.

Kiedy wezwać pomoc medyczną?

Pomoc lekarza jest konieczna w następujących przypadkach:

• Poparzenie obejmuje twarz, oczy, dłonie, stopy lub okolice intymne.
• Oparzenie jest II lub III stopnia i zajmuje większą powierzchnię ciała.
• Występują oznaki wstrząsu, takie jak bladość, zimne poty, przyspieszony oddech, osłabienie lub utrata przytomności.
• Poparzenie zostało spowodowane substancjami chemicznymi lub porażeniem prądem.
• Pojawiają się oznaki zakażenia, np. sączenie ropy, gorączka, nasilony ból i obrzęk.

Postępowanie przy poparzeniach chemicznych i elektrycznych

Poparzenia chemiczne

• Jak najszybciej przepłukać skórę dużą ilością wody przez co najmniej 20-30 minut.
• Jeśli substancja ma postać proszku (np. wapno palone), należy najpierw delikatnie ją usunąć, a dopiero potem przemywać skórę wodą.
• Nie wolno stosować neutralizatorów ani domowych metod łagodzenia poparzeń, ponieważ może to spowodować dodatkowe reakcje chemiczne i pogorszyć uraz.
• W przypadku poparzenia oczu natychmiast rozpocząć obfite płukanie wodą i jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

Poparzenia elektryczne

• Przed udzieleniem pomocy należy upewnić się, że poszkodowany nie jest już pod wpływem prądu – w razie potrzeby należy odłączyć źródło zasilania.
• Wezwać pogotowie ratunkowe, nawet jeśli objawy wydają się łagodne, ponieważ mogą wystąpić poważne obrażenia wewnętrzne, w tym uszkodzenie serca i układu nerwowego.
• Jeśli poszkodowany nie oddycha lub nie ma wyczuwalnego tętna, rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO).
• Nie stosować wody, ponieważ może zwiększyć przewodzenie prądu i narazić ratownika na niebezpieczeństwo.

Dlaczego natychmiastowe działanie ma znaczenie?

Szybkie i właściwe udzielenie pierwszej pomocy może znacząco zmniejszyć skutki poparzenia i przyspieszyć proces gojenia. Kluczowe znaczenie ma odpowiednie schłodzenie skóry przy oparzeniach pierwszego i drugiego stopnia oraz unikanie działań, które mogą pogorszyć stan poszkodowanego, takich jak stosowanie tłuszczów, przebijanie pęcherzy czy usuwanie przyklejonych do skóry materiałów.

W przypadku poważniejszych poparzeń lub oparzeń obejmujących większą powierzchnię ciała niezbędna jest interwencja lekarza, a przy poparzeniach trzeciego stopnia natychmiastowe wezwanie pomocy medycznej. W sytuacjach związanych z poparzeniami chemicznymi i elektrycznymi niezwykle istotna jest szybka i odpowiednia reakcja, ponieważ skutki takich urazów mogą być trudne do ocenienia na pierwszy rzut oka.

Znajomość zasad pierwszej pomocy oraz zachowanie spokoju w sytuacjach kryzysowych mogą uratować życie i ograniczyć powikłania związane z oparzeniami.

Źródła:

1. Apteka Melissa: Artykuł omawia różne stopnie oparzeń oraz zasady udzielania pierwszej pomocy, w tym schładzanie oparzonego miejsca i stosowanie odpowiednich opatrunków – apteka-melissa.pl
2. DOZ.pl: Przewodnik po stopniach oparzeń i procedurach pierwszej pomocy, z naciskiem na regułę 3×15 przy schładzaniu oparzeń oraz wskazówki dotyczące postępowania w przypadku oparzeń elektrycznych i chemicznych – doz.pl
3. Ziko Apteka: Praktyczny poradnik dotyczący pierwszej pomocy przy oparzeniach termicznych i chemicznych, z zaleceniami dotyczącymi schładzania oparzeń i zabezpieczania ran – e-zikoapteka.pl.
4. mp.pl: Szczegółowe informacje na temat pierwszej pomocy i leczenia oparzeń, w tym zalecenia dotyczące chłodzenia ran wodą przez minimum 15 minut oraz unikania stosowania substancji natłuszczających na oparzenia.