Czym jest klasa d1 w klasyfikacji ogniowej?

Podczas oceny właściwości materiałów budowlanych, klasyfikacja reakcji na ogień odgrywa istotną rolę w kontekście bezpieczeństwa pożarowego budynków. Jednym z parametrów tej klasyfikacji jest oznaczenie „d”, które odnosi się do zdolności materiału do wytwarzania płonących kropli lub cząstek w trakcie spalania. Klasa d1 oznacza, że materiał może generować niewielkie ilości płonących kropli, ale gasną one stosunkowo szybko i nie przyczyniają się do dalszego rozprzestrzeniania ognia. Jest to istotna cecha w budynkach, gdzie wymagane jest ograniczenie emisji płonących fragmentów, ale nie jest konieczna najwyższa ochrona, jaką zapewnia klasa d0. W tym artykule omówimy, czym dokładnie jest klasa d1, jakie ma znaczenie dla bezpieczeństwa oraz które materiały spełniają jej wymagania.

Definicja klasy d1 w klasyfikacji ogniowej

Klasa d1 oznacza, że dany materiał może w trakcie spalania generować płonące krople i cząstki, jednak ich ilość jest ograniczona, a czas palenia stosunkowo krótki. Oznacza to, że choć istnieje ryzyko powstawania palących się fragmentów, nie stanowią one istotnego zagrożenia dla dalszego rozprzestrzeniania się ognia. Parametr ten jest kluczowy dla oceny bezpieczeństwa materiałów stosowanych w budownictwie, ponieważ płonące krople mogą zapalać inne powierzchnie, powodując powstawanie nowych źródeł ognia. Podobnie, jak w przypadku klasy d0 – klasyfikacja d1 odnosi się do materiałów w kategoriach A2, B, C i D klas reakcji na ogień, zgodnej z normą PN-EN 13501-1. W praktyce oznacza to, że materiały klasy d1 są akceptowane w wielu zastosowaniach budowlanych, gdzie wymagane są wysokie, lecz nie ekstremalne standardy ochrony przeciwpożarowej. Spotyka się je np. w wykończeniach wnętrz, materiałach izolacyjnych oraz w produktach drewnopochodnych, poddanych odpowiedniej obróbce.

Znaczenie klasy d1 w bezpieczeństwie pożarowym

W warunkach pożaru obecność płonących kropli i cząstek może stanowić dodatkowe zagrożenie – zwłaszcza, jeśli spadają one na łatwopalne powierzchnie lub znajdujące się poniżej elementy konstrukcyjne. Chociaż materiały klasy d1 nie są całkowicie wolne od emisji płonących fragmentów – ich wpływ na rozwój pożaru jest ograniczony. Dlatego materiały z tą klasyfikacją mogą być stosowane w takich miejscach, gdzie ryzyko pożaru nie jest ekstremalnie wysokie. Klasa d1 jest istotna z następujących powodów:

• ogranicza ryzyko zapłonu innych powierzchni – ponieważ płonące krople szybko gasną i nie przyczyniają się do rozwoju pożaru,
• jest akceptowalna w większości budynków mieszkalnych i komercyjnych – nie są tam wymagane najwyższe standardy przeciwpożarowe,
• stanowi kompromis między bezpieczeństwem a dostępnością materiałów budowlanych – niektóre produkty o wysokich walorach użytkowych mogą generować niewielką ilość płonących cząstek, ale spełniają inne wymagania dotyczące odporności ogniowej,
• umożliwia stosowanie materiałów z wysoką klasą reakcji na ogień – np. łączenie z klasą A2 lub B w przypadkach, gdzie pełne spełnienie klasy d0 nie jest konieczne,
• jest często stosowana w miejscach o umiarkowanym zagrożeniu pożarowym – np. biura, lokale usługowe lub budynki wielorodzinne, w których istotne jest spowolnienie rozprzestrzeniania się pożaru.

Materiały budowlane z parametrem klasy d1

Aby materiał został zaklasyfikowany do klasy d1, musi przejść wymagane testy ogniowe, które wykazują, że wytwarzane przez niego płonące krople gasną w krótkim czasie i nie powodują istotnego ryzyka zapłonu innych powierzchni. Oznacza to, że nawet jeśli materiał emituje płonące fragmenty podczas pożaru – ich zdolność do rozprzestrzeniania ognia jest ograniczona. Dzięki temu, materiały klasy d1 mogą być stosowane w wielu obiektach, gdzie wymagana jest podwyższona odporność ogniowa. Warto jednak pamiętać, że skuteczność tych materiałów zależy również od warunków ich montażu oraz otoczenia, w jakim są stosowane.

Do materiałów, które często spełniają tę klasyfikację, należą:

• niektóre rodzaje tworzyw sztucznych z dodatkami ogniochronnymi – podczas pożaru mogą generować krople, ale szybko one gasną,
• drewno zabezpieczone impregnatami ogniochronnymi – ograniczają rozprzestrzenianie się płomieni, ale mogą powodować powstawanie chwilowych, płonących cząstek,
• niektóre płyty drewnopochodne (np. MDF, sklejka z warstwami ognioodpornymi) – oferują zwiększoną odporność na działanie ognia, ale w określonych warunkach mogą emitować drobne, płonące fragmenty,
• niektóre materiały izolacyjne – w zależności od składu, mogą wykazywać ograniczoną emisję płonących kropli, ale nie przyczyniają się do ich dalszego spalania.

Klasa d1 a inne klasy (d0, d2)

Klasa d1 zajmuje kompromisowe miejsce pomiędzy najwyższą klasą d0 a najniższą – d2. Wybór klasy materiału zależy od specyfiki budynku, jego przeznaczenia oraz obowiązujących norm bezpieczeństwa pożarowego. Materiały klasy d1 są pośrodku ochrony przeciwpożarowej w kwestii emisji płonących kropli i cząstek. Stosowane są w sytuacjach, gdzie wymagane jest ograniczenie ryzyka, ale nie jest konieczna całkowita eliminacja płonących fragmentów. Każda z poniższych klas definiuje inny poziom bezpieczeństwa w zakresie emisji płonących kropli i cząstek:

• d0 – najwyższy poziom bezpieczeństwa; materiały w tej klasie nie generują żadnych płonących kropli ani cząstek,
• d1 – umiarkowany poziom emisji; płonące krople mogą się pojawiać, ale szybko gasną i nie przyczyniają się do rozprzestrzeniania ognia,
• d2 – najniższa klasa; materiały wytwarzają intensywną emisję płonących kropli i cząstek, które mogą zapalać inne powierzchnie i zwiększać zagrożenie pożarowe.

Klasa d1 w klasyfikacji reakcji na ogień oznacza, że materiał może generować pewne ilości płonących kropli i cząstek, jednak szybko one gasną i nie stanowią istotnego zagrożenia w rozwoju pożaru. Jest to poziom pośredni pomiędzy klasą d0 (najwyższą, bez emisji kropli), a d2 (najniższą, z intensywną emisją). Materiały tej klasy są często stosowane w budownictwie mieszkaniowym i komercyjnym, ponieważ zapewniają odpowiedni poziom ochrony przeciwpożarowej, umożliwiając jednocześnie użycie szerokiego zakresu dostępnych materiałów. Niezależnie od miejsca zastosowania – wybór odpowiedniego materiału w kontekście klasyfikacji „d” powinien być dostosowany do specyficznych wymagań danego obiektu oraz obowiązujących norm budowlanych.

Źródła:
1. inż. Ryszard Belak, Ogniowa klasyfikacja – reakcja na ogień wyrobów budowlanych, www.cegielniamichalow.pl, [dostęp: 31.01.2025].
2. Dom szyty na miarę, Klasyfikacja ogniowa materiałów, www.domszytynamiare.pl, [dostęp: 31.01.2025].