Hełmy ochronne – bezpieczeństwo głowy w miejscu pracy

Ochrona głowy w miejscu pracy to fundamentalny element bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Hełmy ochronne, potocznie nazywane kaskami, odgrywają kluczową rolę w minimalizowaniu ryzyka urazów głowy, chroniąc pracowników przed spadającymi przedmiotami, uderzeniami oraz innymi zagrożeniami związanymi z wykonywaniem zadań zawodowych. W tym artykule omówimy rodzaje hełmów ochronnych, ich zastosowanie oraz zasady konserwacji, aby podkreślić ich znaczenie w zapewnieniu bezpiecznego środowiska pracy.

Dlaczego hełmy ochronne są niezbędne?

Hełmy ochronne chronią głowę pracownika przed urazami mechanicznymi, które mogą wynikać z:

• uderzenia spadającym przedmiotem,
• kolizji z przeszkodami,
• sił poprzecznego nacisku.

Ich głównym zadaniem jest absorbowanie energii uderzenia, co minimalizuje skutki potencjalnych wypadków. Szczególnie ważne jest stosowanie hełmów w miejscach, takich jak place budowy, fabryki czy doki, gdzie ryzyko wystąpienia urazów głowy jest największe.

Normy dotyczące hełmów ochronnych

Istnieje wiele norm regulujących wymagania wobec hełmów ochronnych stosowanych w przemyśle i innych dziedzinach. Oto najważniejsze z nich:

• EN 812 — Przemysłowe hełmy lekkie — określa wymagania, parametry techniczne oraz metody badań dotyczące oznakowania lekkich hełmów (czapek) przemysłowych. Hełmy te chronią głowę przed uderzeniami w twarde lub nieruchome przedmioty, które mogą spowodować powierzchniowe rany, ale nie zapewniają ochrony przed upadkami ciężkich przedmiotów czy zawieszonymi ładunkami.
• EN 397 — Przemysłowe hełmy ochronne — definiuje obowiązkowe oraz dodatkowe wymagania dotyczące hełmów ochronnych, w tym ich fizycznych parametrów, metod badań oraz znakowania.
• EN 12492 — Kaski dla alpinistów — obejmuje wymagania bezpieczeństwa oraz metody badań kasków stosowanych w alpinistyce.
• EN 14052 — Wysokoskuteczne przemysłowe hełmy ochronne — dotyczy hełmów zapewniających zwiększoną ochronę przed urazami czaszki, karku lub mózgu, które mogą być wynikiem uderzenia przez spadające lub poruszające się przedmioty.
• EN 50365 — Hełmy elektroizolacyjne do pracy przy instalacjach niskonapięciowych — określa wymagania dotyczące hełmów elektroizolacyjnych używanych przy pracy pod napięciem nieprzekraczającym 1000 V (napięcie zmienne) lub 1500 V (napięcie stałe). Spełnienie tej normy wymaga zgodności z normą EN 397.

Rodzaje hełmów ochronnych

Środki ochrony głowy dzielimy na dwa podstawowe rodzaje:

Hełmy ochronne

• Muszą spełniać normy krajowe i europejskie, takie jak EN 397.
• Chronią przed spadającymi przedmiotami, uderzeniami oraz siłami nacisku.
• Wyposażone w dodatkowe elementy, np. ochraniacze na uszy czy osłony na twarz.
• Odpowiednie do stosowania w miejscach, gdzie zagrożenie urazem głowy jest wysokie.

Hełmy lekkie (czapki ochronne)

• Przeznaczone do ochrony przed lekkimi uderzeniami.
• Wygodne w noszeniu, ale oferują niższy poziom ochrony.
• Nie mogą zastąpić hełmów ochronnych w miejscach, gdzie wymagane są te drugie.

Ograniczenia hełmów ochronnych

Choć hełmy zapewniają skuteczną ochronę głowy, nie eliminują całkowicie ryzyka urazów, szczególnie w przypadku bardzo ciężkich przedmiotów lub ekstremalnych warunków pracy. Warto pamiętać, że:

• Każdy hełm poddany silnemu uderzeniu należy natychmiast wymienić, nawet jeśli nie widać widocznych uszkodzeń.
• Hełmy mają określoną trwałość – ich maksymalny okres użytkowania to zazwyczaj 5 lat.

Gdzie należy stosować hełmy ochronne?

Przepisy BHP jasno określają obszary, w których noszenie hełmów ochronnych jest obowiązkowe. Są to:

• place budowy,
• magazyny wysokiego składowania,
• tereny fabryk,
• obszary, w których maszyny i pracownicy działają na wysokości.

Znaki ostrzegawcze w tych miejscach informują o konieczności stosowania odpowiednich środków ochrony głowy.

Konserwacja hełmów ochronnych

Aby hełmy ochronne spełniały swoją funkcję, należy je regularnie konserwować i przechowywać w odpowiednich warunkach:

• Utrzymuj hełmy w czystości, stosując łagodne środki myjące.
• Nie używaj agresywnych detergentów, farb ani taśmy klejącej, które mogą osłabić materiał hełmu.
• Sprawdzaj daty użytkowania oraz stan techniczny hełmu.
• Przechowuj hełmy w chłodnym, suchym miejscu, z dala od światła słonecznego i ekstremalnych temperatur.

Jak wybrać odpowiedni hełm ochronny?

Podczas wyboru hełmu ochronnego należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów:

• Normy i certyfikaty: Upewnij się, że hełm spełnia normy EN 397 lub inne obowiązujące w danej branży.
• Odporność na warunki: Wybierz model odporny na ekstremalne temperatury, odpryski stopionego metalu lub nacisk boczny, jeśli są to zagrożenia w Twoim miejscu pracy.
• Dopasowanie i komfort: Hełm powinien dobrze przylegać do głowy, być wyposażony w regulację oraz potnik z materiałów przyjaznych skórze.

Hełmy ochronne to nieodzowny element wyposażenia pracowników w wielu branżach. Dzięki swojej konstrukcji i zastosowaniu nowoczesnych materiałów skutecznie chronią głowę przed urazami. Wybór odpowiedniego hełmu, jego prawidłowe dopasowanie i regularna konserwacja są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. Pracodawcy powinni traktować zapewnienie środków ochrony głowy jako priorytet, dbając o przestrzeganie przepisów BHP i podnoszenie świadomości pracowników na temat znaczenia ochrony głowy.

Źródła:

1. EC Europa, Środki ochrony głowy. Bezpieczeństwo i higiena pracy https://ec.europa.eu/taxation_customs/dds2/SAMANCTA/PL/Safety/HeadProtection_PL.htm [odczyt: 27.12.2024]
2. Pronar, Ochrona głowy – Kluczowy element bezpieczeństwa w pracy, https://pronar.com.pl/ochrona-glowy-kluczowy-element-bezpieczenstwa-w-pracy/ [odczyt: 27.12.2024]
3. Bezpieczeństwo BHP, Hełmy ochronne – ochrona głowy, https://bezpieczenstwo-bhp.pl/blog/blog-o-bezpieczenstwie-bhp/helmy-ochronne-ochrona-glowy?srsltid=AfmBOooWSGr101l3rbwsPpbslHc2useKEBpBiu26jXwu8pvqo5cZOCF7 [odczyt: 27.12.2024]
4. ICD, Ochrony głowy – info ogólne, https://icd.pl/poradnik/post/helmy-kaski-ochronne-normy [odczyt: 27.12.2024]